Standard MSSF 16 – co to jest? Jak wpływa na umowy leasingowe?

Przed wejściem w życie MSSF 16, inaczej nazywanego IFRS 16, funkcjonował standard MSSF 17 dotyczący umów ubezpieczeniowych oraz MSSF 15 odnoszący się do przychodów. Jednocześnie istniał poprzedni standard dotyczący leasingu, znany jako MSR 17, który rozróżniał leasing operacyjny i finansowy. Problem tkwił w tym, że wiele firm, korzystając z leasingu operacyjnego, przenosiło istotne zobowiązania poza bilans, co utrudniało inwestorom i instytucjom finansującym rzetelną ocenę rzeczywistego zadłużenia.

Regulacje wprowadzone przez MSSF 16 ujednoliciły tę kwestię poprzez wymóg ujmowania niemal wszystkich umów leasingowych w bilansie najemcy, wraz z odpowiednią wyceną aktywów i zobowiązań. Powodem takiego kroku było dążenie do transparentności i zapewnienia porównywalności sprawozdań.

Przeczytaj również: Zarządzanie umowami leasingowymi zgodnie ze standardami IFRS16

Podstawowa różnica, którą wprowadził MSSF 16, polega na ujednoliceniu sposobu ujęcia większości umów leasingu w bilansie leasingobiorcy. Dawniej obowiązywał podział na leasing finansowy oraz leasing operacyjny, co skutkowało odmiennym traktowaniem w sprawozdaniach. MSSF 16 zlikwidował tę rozbieżność. Teraz, niemal każda umowa leasingowa musi być ujęta w bilansie jako aktywa i zobowiązania, z wyjątkiem umów krótkoterminowych (do 12 miesięcy) lub dotyczących aktywów o niskiej wartości (do 5000 dolarów).

Co istotne, aktywem rozpoznawanym w bilansie nie jest sam przedmiot leasingu, lecz prawo do jego użytkowania. To subtelna, ale znacząca zmiana, która odzwierciedla rzeczywisty charakter umowy leasingowej.

Zmiany w obowiązujących przepisach mogą nie być wystarczająco przejrzyste. W związku z tym warto zaprezentować przykłady funkcjonowania MSSF 16. Jak standard rozróżnia leasing od usług?

W przypadku umowy, gdzie spółka uzyskuje wyłączne prawo do użytkowania zidentyfikowanych pojazdów przez określony czas, kontrolując ich wykorzystanie, mamy do czynienia z leasingiem. Nawet możliwość zastąpienia pojazdu w przypadku awarii nie zmienia faktu, że aktywa są zidentyfikowane, a spółka czerpie korzyści z ich użytkowania.

Inaczej wygląda sytuacja, gdy dostawca zapewnia nie tylko pojazdy, ale i kierowców, zachowując kontrolę nad wyborem konkretnego pojazdu do danego transportu. W takim przypadku, mimo że spółka korzysta z pojazdów, brak identyfikacji konkretnego aktywa i znaczące prawo do zastąpienia ze strony dostawcy wykluczają leasing. Dostawca wykorzystuje te same auta do obsługi wielu klientów. To pokazuje, że kontrola nad aktywami pozostaje po stronie dostawcy, a spółka korzysta z usługi transportowej, a nie z leasingu pojazdów.

Te przykłady ilustrują, jak MSSF 16 ocenia, czy umowa przenosi prawo do kontrolowania użytkowania zidentyfikowanego składnika aktywów, co jest decydujące dla rozpoznania leasingu.

Dla wielu firm wdrożenie MSSF 16 było złożonym procesem wymagającym gruntownej analizy umów leasingowych oraz dostosowania systemów księgowych i informatycznych. Wymagało to współpracy między działami finansowymi, prawnymi oraz IT, aby prawidłowo zidentyfikować umowy leasingowe spełniające kryteria MSSF 16.

Złożoność obliczeń, konieczność monitorowania wielu parametrów umów leasingu oraz bieżące aktualizacje wytycznych sprawiają, że ręczne zarządzanie tym obszarem naraża firmę na błędy i opóźnienia. Wymogi MSSF 16 skłaniają firmy do wdrażania narzędzi takich jak ILA16 od Incube – specjalistycznego oprogramowania opartego na silniku IBM Planning Analytics. Pozwala np. symulować wpływ przedłużenia okresu leasingu na wskaźnik zadłużenia netto lub automatycznie aktualizować harmonogramy płatności przy zmianie stóp procentowych.

Korzystanie z ILA16 zapewnia także dostęp do rozbudowanego panelu, w którym menedżerowie widzą bieżącą wartość zobowiązań leasingowych i mogą przeprowadzać symulacje dotyczące zmian w portfelu umów. Dzięki temu osoby decyzyjne lepiej rozumieją konsekwencje wprowadzania nowych kontraktów lub modyfikowania już istniejących. Narzędzie integruje się często z systemami klasy ERP, co umożliwia automatyczne pobieranie danych z faktur i umów.