Przedsiębiorcy mają do wyboru specjalną formę finansowania działalności – leasing – w który mogą wziąć niemal wszystko (sprzęty, maszyny, wyposażenie biura, samochody osobowe, a nawet nieruchomości). Leasing dzielimy na dwa podstawowe rodzaje – leasing finansowy oraz operacyjny. Różnią się one od siebie warunkami umownymi. To bardzo ważne, by każdy przedsiębiorca, który decyduje się na dzierżawę, wybrał najkorzystniejszą dla niego formę leasingowania. Kilka lat temu rozbieżności między dwoma typami leasingu roztarły się na skutek MSSF 16 (Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej).
Leasing operacyjny a finansowy – najważniejsze różnice
Różnice między leasingiem finansowym i operacyjnym dotyczą czasu trwania umowy leasingu, podatkowego wymiaru leasingu, amortyzacji przedmiotu leasingu, zapłaty podatku VAT. Mogą też dotyczyć np. wykupu przedmiotu leasingu.
Czym jest leasing operacyjny?
Najpierw wyjaśnijmy pojęcia: leasingodawca to podmiot finansujący, np. firma leasingowa, bank, a leasingobiorca to przedsiębiorca korzystający z usługi leasingu. Leasing operacyjny (usługowy) to umowa, w której leasingodawca przekazuje osobie leasingobiorcy prawo do użytkowania danego przedmiotu leasingu. W zamian za taką usługę otrzymuje wynagrodzenie w postaci uiszczania rat leasingowych. Pożądaną rzecz zalicza się jednak do składników majątkowych leasingodawcy.
Uściślając – to właśnie instytucja finansująca, a nie przedsiębiorca pozostaje właścicielem danego przedmiotu leasingu. Na leasingodawcy spoczywa obowiązek sporządzania odpisów amortyzacyjnych. Leasingobiorca ma ograniczone pole manewru przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodu. Zaliczają się do nich jedynie miesięczne raty leasingowe (z sukcesywnie doliczanym podatkiem VAT) oraz ewentualne opłaty wstępne i różne wydatki związane z użytkowaniem przedmiotu leasingu (np. naprawy, wymiany części).
Leasing operacyjny nie jest wiążący – traktuje się go jako usługę. Korzystający ma prawo w dowolnym momencie wypowiedzieć umowę i oddać przedmiot leasingu.
Zalety i wady leasingu operacyjnego
Największą zaletą leasingu operacyjnego jest brak konieczności wpłacania całego podatku VAT podczas zawierania umowy – w tym wypadku podatek VAT (zawsze wynoszący 23%, bez względu na rodzaj przedmiotu leasingu) wlicza się do każdej miesięcznej raty. Wielu przedsiębiorców po zakończeniu leasingu operacyjnego decyduje się wykupić przedmiot leasingu (płacą wartość końcową, wskazaną wcześniej w umowie). Jednak nie jest to obowiązkowe. Inni właściciele firm nieraz decydują się, po zakończeniu umowy, podpisać kolejną ugodę – tym razem na kolejny, podobny przedmiot leasingu (np. jeśli mowa o samochodzie osobowym, wybierają auto nowsze).
Leasing operacyjny pozwala obniżyć podstawę opodatkowania. To dobre rozwiązanie dla tych przedsiębiorców, którzy uzyskują wysokie dochody, jednocześnie płacąc wysokie podatki.
Leasing operacyjny ma kilka wad. Niestety, właścicielem konkretnego przedmiotu leasingu (np. samochodu, maszyny) można stać się dopiero po zakończeniu umowy leasingu i wykupie przedmiotu od leasingodawcy. Wartość wykupu tej rzeczy reguluje Ustawa o podatku dochodowym. Stawka zależy także od: stawki amortyzacji, okresu trwania umowy. Podmiot finansujący i korzystający mogą zatem uzgodnić między sobą wartość wykupu, jednak tylko w ściśle określonych ramach.
Umowa leasingu operacyjnego nie może zostać zawarta na okres krótszy niż ten, który został wskazany w regulacjach podatkowych – minimalny okres trwania ugody nie może być krótszy niż 40% normatywnego okresu amortyzacji. Przykładowo: samochody osobowe trzeba spłacać przez minimum 2 lata.
Czym jest leasing finansowy?
Leasing finansowy (kapitałowy, inwestycyjny) wygląda na pozór podobnie do leasingu operacyjnego – przedmiot leasingu przekazuje się leasingobiorcy w użytkowanie w zamian za opłacanie rat leasingowych. Jednakże tutaj inaczej podchodzi do kwestii ujęcia w majątku czy zapłaty podatku VAT. Przedmiot leasingu zostaje zapisany jako środek trwały leasingobiorcy, zatem to on – a nie podmiot finansujący – dokonuje odpisów amortyzacyjnych.
Leasing finansowy wiąże się ze znacznymi początkowymi opłatami. Po zawarciu umowy leasingowej przedsiębiorca musi opłacić cały podatek VAT (wraz z pierwszą ratą) – dzieje się tak, ponieważ to źródło finansowania traktuje się jako dostawę towarów. Nie obowiązuje opłata wstępna. W leasingu finansowym rata leasingowa została podzielona na dwie części:
- Ratę kapitałową – spłata wartości początkowej przedmiotu leasingu,
- Ratę odsetkową – koszt uzyskania przychodu leasingobiorcy.
Przedsiębiorca staje się pełnoprawnym właścicielem przedmiotu natychmiast po zapłaceniu ostatniej raty leasingu finansowego.
Zalety i wady leasingu finansowego
Leasing finansowy – przede wszystkim – nie ma żadnych ograniczeń w przypadku czasu trwania umowy. Ugodę można podpisać na dowolny okres (przykładowo: w przypadku samochodów nawet na mniej niż 2 lata). W leasingu finansowym zwraca się uwagę na stawkę podatku VAT dla danego przedmiotu leasingu (suma podatku VAT naliczonego od należności leasingowych ma zawsze stawkę właściwą dla środka trwałego). To szczególnie istotne w sytuacji, gdy przedmiot leasingu został opodatkowany stawką VAT inną niż 23%. W leasingu finansowym amortyzacji dokonuje przedsiębiorca.
Wadą leasingu finansowego jest konieczność – już na początku trwania umowy – zapłacenia całego podatku VAT (naliczonego od sumy należności leasingowych). To, co dla jednych stanowi kłopot, dla innych może być błogosławieństwem – mniejsze przedsiębiorstwa, które nie są płatnikami VAT, mogą doliczyć stawkę VAT w takiej samej wysokości, jaką obłożony został przedmiot.
Wielu leasingobiorców narzeka, że muszą prowadzić ewidencję środków trwałych i dokonywać odpisów amortyzacyjnych. Takie działanie może być kłopotliwe dla tych przedsiębiorców, którzy nie posiadają innego majątku.
IFRS 16 – jak teraz definiujemy różnice między leasingami?
Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej IFRS 16 wprowadziły istotne zmiany w postrzeganiu leasingu operacyjnego i finansowego. Choć oba rodzaje wciąż funkcjonują w prawie w ramach Ustawy o rachunkowości, a także w odniesieniu do osoby leasingodawcy, to w świetle Międzynarodowych Standardów Rachunkowości leasingobiorca nie musi zaprzątać sobie głowy tradycyjnym, dotychczasowym podziałem.
W ramach IFRS 16 leasingobiorca – w każdym wypadku – jest zobowiązany do ujęcia w bilansie aktywów i pasywów (do tej pory to nie było konieczne przy leasingu operacyjnym). Nowej klasyfikacji nie podlega sam przedmiot leasingu, lecz prawo do jego użytkowania. Nie ma znaczenia rodzaj umowy (leasingu operacyjnego, finansowego, najmu, dzierżawy) – najważniejszy jest skutek danego dokumentu.
Kiedy nie obowiązuje IFRS 16?
Jest kilka sytuacji, gdy standardy IFRS 16 nie obowiązują. Dotyczą one określonej kategorii działalności podmiotów i zostały wyodrębnione w załączniku do Rozporządzenia Komisji (UE) 2017/1986 z dnia 31.10.2017 roku. Mowa tutaj o m.in. leasingach odnoszących się do aktywów biologicznych, minerałów, ropy naftowej, gazu ziemnego czy licencjach na wartość intelektualną (z umów licencyjnych mogą wynikać: filmy, dzieła sztuki, rękopisy, patenty i prawa autorskie).