Dyskusja na temat zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw toczy się w Parlamencie Europejskim od kilkunastu lat. Początkowo działano zgodnie z dyrektywą NFRD. W 2023 roku w życie weszła dyrektywa CSRD, obejmująca raportowanie ESG – od tej pory większość firm na terenie Unii Europejskiej musi przestrzegać praw człowieka, ograniczać negatywny wpływ na środowisko, podnosić standardy ładu korporacyjnego. Jesteś przedsiębiorcą? Zastanawiasz się: „raportowanie ESG – co to oznacza?”. Rozważasz, kogo dotyczy nowe zarządzenie? Zerknij do naszego kompendium. Wszystko Ci wyjaśnimy.
Raportowanie ESG – co to jest?
Raportowanie ESG to specjalny rodzaj raportu niefinansowego, który pozwala przedsiębiorcom przedstawić działania inne niż czysto ekonomiczne wskaźniki rozwoju. Organizacje muszą co roku dostarczać określonym podmiotom protokół z informacjami o charakterze niefinansowym, tj. o przedsięwzięciach podjętych w obszarze ochrony środowiska, kwestii społecznych, zarządzania. Wyjaśnienie kryje się w akronimie ESG co to znaczy dosłownie? E oznacza Environmental (środowisko naturalne), S – Social (społeczeństwo), a G – Governance (ład korporacyjny).
Dyrektywa NFRD
Zgodnie z dyrektywą NFRD (Non-Financial Reporting Directive) z 2014 roku raportowanie ESG dotyczyło wąskiej grupy przedsiębiorców. Podlegały mu jedynie największe spółki notowane na giełdzie (tzw. jednostki zainteresowania publicznego), które dodatkowo musiały spełniać następujące kryteria (przynajmniej dwa z trzech warunków):
- osiągać 85 mln zł sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
- uzyskiwać 170 mln zł przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
- zatrudniać powyżej 500 pracowników.
Dyrektywa NFRD miała proste założenie – zwiększenie wiedzy przedsiębiorców na temat wpływu ich działalności na kwestie społeczne, środowiskowe, ład korporacyjny. Decyzja o jej stworzeniu wynikała – przede wszystkim – z obserwacji, jak wielki wpływ na otoczenie mają duże firmy (m.in. ze względu na liczbę zatrudnionych osób, generowane przychody). Unijne rozporządzenie było jednak krytykowane za niewystarczającą jakość danych ujawnianych przez przedsiębiorców. W efekcie pojawiało się ograniczone zaufanie do raportów niefinansowych – bywały bezużyteczne.
Dyrektywa CSRD – co to jest?
Wszystko zmieniło się w dniu 5 stycznia 2023 roku, kiedy to w życie weszła rewolucyjna dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która została przyjęta przez Parlament Europejski znacznie wcześniej – 10 listopada 2022 roku. Zgodnie z jej zasadami obowiązki sprawozdawcze zostały znacząco rozszerzone, już nie tylko na spółki giełdowe. Podstawowe założenia nie zmieniły się – raportowanie ESG miało wciąż dotyczyć dość dużych podmiotów gospodarczych, spełniających takie wymogi jak:
- przychody przekraczające 170 mln zł netto w ciągu roku,
- aktywa i pasywa na poziomie co najmniej 85 mln zł.
To jednak nie wszystko. Parlament Europejski ustanowił, że od 2026 roku raportowanie ESG ma już dotyczyć większości spółek działających na terenie Unii Europejskiej – nie tylko dużych, ale i średnich, małych przedsiębiorstw. Informacje finansowe będą od tej pory publikowane zgodnie z europejskimi standardami i – co ważne – mają podlegać niezależnym, obowiązkowym audytom. Podanie nieprawdziwych danych to przestępstwo, za które ponosi się odpowiedzialność karną i finansową (tyczy się to nie tylko prezesa, ale i zarządu firmy).
Harmonogram wdrażania dyrektywy CSRD
Umiesz już odpowiedzieć na pytanie: „CSRD – co to jest?”. Przejdźmy dalej. Szczegółowo opracowany harmonogram wdrożenia dyrektywy CSRD wygląda następująco:
- Od 1 stycznia 2024 roku dyrektywa CSRD obejmie wszystkie podmioty, które podlegały już dyrektywie NFSD (jednostki zainteresowania publicznego). Podlegają jej także podmioty zatrudniające powyżej 500 osób- w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty oraz 85 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego lub 170 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy. Owe spółki będą musiały przygotować w trakcie 2024 roku pierwsze raporty z nowymi standardami, a następnie zaprezentować protokoły w 2025 roku.
- Raportowaniu ESG podlegać będą przedsiębiorstwa (wszystkie firmy zatrudniające powyżej 250 pracowników) – od 1 stycznia 2025 roku. Prezentacja raportów będzie obowiązkowa w 2026 roku.
- Raporty ESG nie ominą najnowszej grupy (małych i średnich przedsiębiorstw, notowanych na giełdzie, zatrudniających powyżej 10 pracowników). Nowe zasady obowiązują ich od 1 stycznia 2026 roku, a raporty niefinansowe będą przedstawione w 2027 roku.
Jak poradzić sobie z nową dyrektywą? Co robić?
Największe spółki, które już publikują raporty niefinansowe, mają ułatwione zadanie – nie mogą jednak zlekceważyć obowiązku. Stworzenie nowego raportu ESG co to znaczy w praktyce Spółki powinny wpierw:
- przyjrzeć się, jak wygląda analiza ryzyk i szans, wybór tematów istotnych,
- spojrzeć na kwestie praw człowieka i ochrony środowiska z perspektywy własnej organizacji,
- określić różnice między ujawnieniami aktualnymi i nowymi, wymaganymi przez ESRS,
- dokonać oceny własnej gotowości na zmiany,
- oszacować zakres informacji i danych, jakie spółka będzie musiała docelowo pozyskać.
Przedsiębiorstwa, które w najbliższych latach zetkną się z raportem niefinansowym po raz pierwszy, mają dużo do nadrobienia. Czeka je transformacja – podjęcie ważnych kroków na drodze do zgodności z CSRD. Mowa tutaj o:
- analizie gotowości regulacyjnej,
- ocenie kompletności wymaganych polityk (np. polityki klimatycznej),
- ustrukturyzowaniu procesu zbierania i weryfikacji danych (pod względem jakości), w miarę możliwości wsparte narzędziami technologicznymi,
- zaplanowaniu procesu identyfikacji obszarów istotnych, ryzyk i szans ESG,
- rozpoczęciu planu dekarbonizacji – zacząć należy od obliczenia śladu węglowego w zakresie 1, 2 i 3,
- określeniu łańcucha wartości pod kątem branż i obszarów geograficznych, z jakich pochodzą dostawcy i kluczowi odbiorcy danej firmy.
Jak stworzyć raport ESG?
Przedsiębiorcy głowią się nad wyglądem i strukturą raportu ESG. Wszystkie informacje, zawarte w dokumencie, powinny być zaprezentowane przejrzyście, obiektywnie, rzetelnie, w sposób możliwy do weryfikacji. Z pomocą przychodzi technologia. Incube ESG to narzędzie do tworzenia raportu ESG na każdym jego etapie, zbudowane w oparciu o największe światowe technologie, tj IBM, Qalcwise, czy CDM. Przy użyciu Incube ESG możesz automatyzować cały proces, począwszy od analizy istotności, poprzez dialog z interesariuszami, analizę luk, stworzenie strategii ESG, monitoring realizacji strategii, a skończywszy na raportowaniu ESG.